Instytut Biologii w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie powstał decyzją ówczesnego Rektora SGGW prof. Wiesława Bielawskiego 1 października 2019 roku zmieniającą strukturę uczelni w wyniku wprowadzenia Ustawy 2.0.

Dyrektorem Instytutu Biologii została prof. dr hab. Agnieszka Gniazdowska-Piekarska z Katedry Fizjologii Roślin, zastępcą Dyrektora – prof. dr hab. Wojciech Pląder z Katedry Genetyki Hodowli i Biotechnologii Roślin. Instytut Biologii utworzyli badacze wywodzący się z 5 różnych Wydziałów SGGW, którzy zostali umiejscowieni w 7 jednostkach: Katedrze Biochemii i Mikrobiologii – kierownik dr Sławomir Orzechowski, Katedrze Botaniki – kierownik dr Mirosław Sobczak, Katedrze Fizjologii Roślin – dr Anita Wiśniewska, Katedrze Fizyki i Biofizyki – dr hab. Piotr Bednarczyk, Katedrze Genetyki Hodowli i Biotechnologii Roślin – prof. dr hab. Monika Rakoczy-Trojanowska, Samodzielnym Zakładzie Nanobiotechnologii i Ekologii Doświadczalnej – prof. dr hab. Ewa Sawosz Chwalibóg oraz Samodzielnej Pracowni Biologii Nowotworu – prof. dr hab. Magdalena Król. Obsługę administracyjną Instytutu powierzono mgr inż. Marcie Sarzyńskiej – Kierownik Sekretariatu i mgr inż. Tomaszowi Rusińskiemu.

Instytut Biologii skupił naukowców realizujących badania z zakresu biologii roślin i mikroorganizmów, badania wykorzystujące tkanki zwierzęce jako materiał doświadczalnego oraz analizy danych bioinformatycznych. Powstanie Instytutu Biologii stworzyło w SGGW przestrzeń do dynamicznego rozwoju dyscypliny nauki biologiczne.

W momencie utworzenia, w Instytucie zatrudnionych było 136 osób, w tym 107 pracowników na etatach badawczo-dydaktycznych, dydaktycznych i badawczych: 11 profesorów tytularnych, 6 profesorów uczelni, 11 doktorów habilitowanych, 74 doktorów, 12 magistrów, reprezentujących różne dyscypliny naukowe, w szczególności nauki biologiczne, rolnictwo i ogrodnictwo, nauki leśne, nauki o zdrowiu, zootechnika i rybactwo, a nawet ekonomia i finanse.

Instytut Biologii od początku istnienia posiadał uprawnienia do nadawania stopnia doktora w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne, uzyskane wcześniej przez Wydział Rolnictwa i Biologii. Umożliwiło to przyjęcie w roku akademickim 2019/2020 pierwszych 3 studentów do Szkoły Doktorskiej SGGW realizujących prace w dyscyplinie nauki biologiczne.

Jednym z pierwszych celów Władz Instytutu było uzyskanie uprawnień do nadawania stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne. Plan ten udało się zrealizować bardzo szybko, pomimo wybuchu pandemii SARS-Cov2. Przy zaangażowaniu pracowników naukowych i administracyjnych Instytutu, przygotowujących wniosek, po zaledwie 9 miesiącach od powstania, w czerwcu 2020 roku Instytutowi przyznano uprawnienia do naddawania stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych, dyscyplinie nauki biologiczne. Był to punkt zwrotny dla rozwoju kadry naukowej jednostki, pozwalający na uzyskanie stopnia doktora habilitowanego w dyscyplinie nauki biologiczne wielu młodym pracownikom. Od 2020 roku do końca 2024 roku przeprowadzono w Instytucie Biologii 11 postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego w tym 10 dotyczyło pracowników tej jednostki. Ponadto w latach 2020-2024 dwóch pracowników Instytutu uzyskało stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie rolnictwo i ogrodnictwo. W omawianym okresie dwóch pracowników uzyskało tytuł profesora. W 2024 roku trzy osoby złożyły wnioski o nadanie tytułu profesora, a nominacje zostały podpisanie przez Prezydenta RP w pierwszych dniach 2025 roku.

W latach 2020-2021, pomimo trwania pandemii SARS-Cov2, która utrudniała normalne funkcjonowanie, władze Instytutu dokładały starań, aby pracownicy akademiccy nie odczuwali uciążliwości związanych z lock downem, stwarzając warunki do dalszego rozwoju i wspierając ich w realizacji prac badawczych w ramach licznych projektów finansowanymi przez instytucje zewnętrzne takie jak Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Podstawowym i najtrudniejszym zadaniem w tym okresie było opracowanie procedur obsługi administracyjnej i finansowej Instytutu oraz wdrożenie systemu obsługi elektronicznej. Dzięki wzorowej postawie pracowników sekretariatu Instytutu, udało się szybko wprowadzić rozwiązania, które umożliwiły realizację celów postawianych przez władze Instytutu. Pracownicy naukowi w tym okresie oprócz pracy badawczej prowadzili zajęcia dydaktyczne w trybie zdalnym lub hybrydowym. Sytuacja ta wymagała od nich dużego wysiłku w związku z  wprowadzeniem nowego sposobu przekazywania wiedzy.

W 2021 roku Instytut Biologii, decyzją JM Rektora prof. dr hab. Michała Zasady, przejął część zasobów aparaturowych Centrum Analitycznego SGGW oraz stał się miejscem pracy dla pracowników zlikwidowanej jednostki. Beneficjentami tej zmiany były: Katedra Nanobiotechnologii oraz Samodzielna Pracownia Biologii Nowotworu.

Szybki wzrost liczby pracowników zatrudnionych w Samodzielnym Zakładzie Nanobiotechnologii i Ekologii Doświadczalnej umożliwił w 2021 roku przekształcenie tej jednostki w Katedrę Nanobiotechnologii.

W rozpoczętej w październiku 2020 roku pierwszej kadencji JM Rektora Michała Zasady doszło do zmian kierowników dwóch katedr Instytutu Biologii. Od stycznia 2021 roku kierownikiem Katedry Genetyki Hodowli i Biotechnologii Roślin została dr hab. Hanna Bolibok-Brągoszewska, prof. SGGW, a kierownikiem Katedry Nanobiotechnologii został dr hab. Sławomir Jaworski, prof. SGGW.

W 2021 roku została przeprowadzona ewaluacja dyscyplin naukowych, obejmująca lata 2017-2021, w wyniku której w 2022 roku dyscyplina nauki biologiczne, reprezentowana przez większość pracowników Instytutu Biologii, uzyskała kategorię B+. Pozwoliło to na utrzymanie uprawnień do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego w tej dyscyplinie.

Jednym z nadrzędnych celów dyrekcji Instytutu Biologii (prof. dr hab. Agnieszki Gniazdowskiej-Piekarskiej oraz prof. dr hab. Wojciecha Plądera), od chwili powołania tej jednostki, było utworzenie Wydziału Biologii i Biotechnologii, który zapewniłby zajęcia dydaktyczne dla pracowników Instytutu, ale przede wszystkim pozwolił na znaczne rozszerzenie oferty dydaktycznej dla studentów SGGW. Prace nad powołaniem nowego unikalnego kierunku studiów Technologia Biomedyczna, zainicjowane przez prof. dr hab. Magdalenę Król, a następnie kontynuowane przez prof. Wojciecha Plądera i dr hab. Jaworskiego, prof. SGGW przyspieszyły decyzję Władz uczelni o utworzeniu w 2021 roku Wydziału Biologii i Biotechnologii, kształcącego na kierunkach: Biologia, Biotechnologia oraz Technologia Biomedyczna. Pierwszą w historii Wydziału Biologii i Biotechnologii SGGW inaugurację roku akademickiego 2021/2022 poprowadził mianowany na Dziekana prof. dr hab. Marcin Filipecki. We władzach Wydziału znalazły się także: dr Magdalena Pawełkowicz – prodziekan ds. dydaktyki kierunku Biotechnologia oraz dr Magdalena Muchorowska – prodziekan ds. dydaktyki kierunków Biotechnologia i Technologia Biomedyczna.

Od 1 stycznia 2024 roku Samodzielna Pracownia Biologii Nowotworu została wydzielona z Instytutu Biologii i przekształcona w Centrum Immunoterapii Komórkowych.

W latach 2019-2024 w Instytucie Biologii podjęto szereg działań, których celem było usprawnienie pracy. Na Polu Doświadczalnym Wolica zamontowane zostało ogrodzenie, wykonano prace melioracyjne, przeprowadzono modernizację budynku badawczo-dydaktycznego oraz laboratorium polowego. W związku z rozszerzeniem oferty dydaktycznej oraz wzrostem zatrudnienia przeprowadzono modernizację pomieszczeń i sal dydaktycznych w Katedrach: Biochemii i Mikrobiologii, Fizjologii Roślin, Fizyki i Biofizyki, Genetyki Hodowli i Biotechnologii Roślin, Samodzielnej Pracowni Biologii Nowotworu. Przeprowadzono także modernizacje zaplecza aparaturowego (mikroskopy) w Katedrach: Botaniki oraz Nanobiotechnologii. W 2024 roku, po długich staraniach, rozpoczęto kompleksowy remont fitotronów i półfitotronowej szklarni Instytutu, dzięki uzyskaniu w 2023 roku dofinansowania w kwocie ponad 8 mln zł z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dzięki projektowi SPUB „Centrum Nanobiosystemów” (2023-2025) nastąpiło rozszerzenie zaplecza aparaturowego Katedry Nanobiotechnologii.

W latach 2019-2024 w Instytucie Biologii realizowanych było 77 projektów badawczych finansowanych z różnych źródeł, których kierownikami byli pracownicy Instytutu a badania opiewały na kwotę około 57 ml zł.

            Od 1 stycznia 2025 roku na Dyrektora Instytutu Biologii został mianowany dr hab. Sławomir Jaworski, prof. SGGW z Katedry Nanobiotechnologii. Zastępcą Dyrektora Instytutu została dr hab. Magdalena Stobiecka, prof. SGGW z Katedry Fizyki i Biofizyki. Ze względu na objęcie funkcji dyrektora przez dr hab. Sławomira Jaworskiego, prof. SGGW kierownikiem Katedry Nanobiotechnologii został dr hab. Mateusz Wierzbicki, prof. SGGW. Nastąpiły też, wymuszone przepisami Statutu SGGW, zmiany na stanowiskach kierowników Katedr: Botaniki – prof. dr hab. Katarzyna Chwedorzewska, oraz Fizjologii Roślin – dr hab. Urszula Krasuska, prof. SGGW.

Prof. dr hab. Agnieszce Gniazdowskiej-Piekarskiej powierzono funkcję przewodniczącej Rady Dyscypliny Nauki Biologiczne, której kompetencje zostały zmodyfikowane zgodnie z zapisami Statutu SGGW. Prof. dr hab. Wojciech Pląder po raz kolejny został powołany na członka Rady Uczelni.

Po ponad 5 latach od powstania, w styczniu 2025 roku, stan zatrudnienia w Instytucie Biologii był następujący: profesorowie tytularni – 13, profesorowie uczelni – 17, doktorzy habilitowani – 5, doktorzy – 54, magistrzy – 7,  inni pracownicy – 27.